De geschiedenis van Arnhem in Gelre (deel 1)

De provincie Gelderland kent beduidend de rijkste geschiedenis van alle 12 de provincies. Voordat steden als Den Haag en zelfs Amsterdam een prominente rol gingen spelen, was het oosten het middelpunt van toen. De provincie Gelderland zoals we die nu kennen, heeft zijn oorsprong liggen in de Middeleeuwen. In deze serie ga ik je meer leren over de geschiedenis van het oude Gelre. Deze blog staat geheel in het teken van de geschiedenis van Arnhem.

De graven en later de hertogen van Gelre reisden door het territorium. Hierbij verbleven zij in de vele kastelen en burchten die zij lieten bouwen. Het reizen nam met de eeuwen af en uiteindelijk bleef het hertogelijk hof over als de voornaamste residentie.
Uit het hele hertogdom kwamen ridders naar Arnhem om te vergaderen. Deze vergaderingen werden Landsdagen genoemd. Deelname kwam vanuit elk kwartier waarbij Arnhem een soort dubbelrol had als hoofdstad van de Veluwe en ook van het gehele hertogdom.

De Rijn als belangrijke ader

‘Ja, zo een reisje langs de Rijn, Rijn, Rijn.’

Het is een fabeltje dat Arnhem altijd in directe verbinding heeft gestaan met de Rijn. Nee, maar echt. De stad is ontstaan met enkele boerderijen die rondom de Sint Jansbeek waren gevestigd. De Rijn ligt van oudsher honderden meters verder weg, maar door een slimme zet van Karel van Gelre in 1530 werd de Rijn verlegt met een bocht. Vanaf toen kon de stad Arnhem grotere boten toelaten in de haven dat enkel uit een waterpoel bestond. Hertog Karel van Gelre (Egmond) werd begraven in de Sint Eusebiuskerk in de hoofdstad. Zijn lichaam ligt echter niet in het praalgraf, maar in de kerkers.

De Sabelspoort is in het heden de enige vestingpoort die de eeuwen doorstaan heeft. Op de gevel prijkt het wapen met de twee adelaars, de namen van twee burgemeesters en het jaartal 1642 – wat de verbouwing van dat jaar symboliseert. Wanneer men de stad binnenkwam, moesten zij tol betalen bij het betreden van de Sabelspoort. En mocht je vanuit Amsterdam komen dan diende je je horloge 15 minuten vooruit te zetten.

Het Arnhem van nu

Arnhem was een belangrijke stad, omdat de zetel er gevestigd was. Bij het tekenen van het Verdrag van Venlo ging Gelre op in de Verenigde Nederlandse Provincies. Langzaamaan verschoof de aandacht meer richting het westen en kwamen Amsterdam en Den Haag groter op de kaart. De geschiedenis van Arnhem is hedendaags nog goed te onderzoeken. Bijvoorbeeld in de Sabelspoort, de Sint Eusebiuskerk of onder de grond in de Historische Kelders. Zeker een middag ontdekken waard.

Voor al het nieuws over Arnhem kijk je op Indebuurt.

Volgende week in deze serie: Harderwijk