De provincie Gelderland kent beduidend de rijkste geschiedenis van alle 12 de provincies. Voordat steden als Den Haag en zelfs Amsterdam een prominente rol gingen spelen, was het oosten het middelpunt van toen. De provincie Gelderland zoals we die nu kennen, heeft zijn oorsprong liggen in de Middeleeuwen. In deze serie ga ik je meer leren over de geschiedenis van het oude Gelre. Deze blog staat geheel in het teken van de geschiedenis van Nieuwstadt.
Nieuwstadt is een klein dorpje welke nu is gelegen in de gemeente Echt-Susteren. De eerste vermelding was echter in 1242 voor het eerst benoemd in geschreven stukken. In de tussenliggende periode kreeg de woonplaats stadsrechten waardoor privileges als een weekmarkt mogelijk werden. Nieuwstadt is gesticht wat te zien is op de plattegrond. De straten zijn namelijk alleen in rechte lijnen opgebouwd wat alleen bij gestichte steden is gebeurd.
Dat de plaats bijzonder is binnen Gelre moge al duidelijk zijn. Echter is Nieuwstadt een echte verdedingsstad met stadsmuur en poorten en al. Er zijn aanwijzingen dat er zelfs een aarden wal de stad beschermden in opdracht van de hertog. Het meest bijzondere is dat Nieuwstadt een enclave van Gelre was, omdat op termijn het gehele omliggende gebied tot Gulik behoorde. Zo zie maar hoe ver de invloed van de Geldersen reikt.
Enkel kwam daar het einde van het Hertogdom Gelre in zicht. Pruisen en Holland kwamen met elkaar in gevecht en ook Oostenrijk en Spanje bemoeiden zich ermee. In de geschiedenis van Nieuwstadt was het een komen en gaan van troepen. Daardoor zijn er alleen delen van de vestigingswal nog over met de poorten. Zonde van het erfgoed.
Economie in de geschiedenis van Nieuwstadt
De Nederlandse Republiek werd gevormd, Napeleon veranderde het in een koninkrijk en het gouvernement Limburg werd een onderdeel van het huidige Koninkrijk der Nederlanden. In de eerste eeuw van deze veranderingen, rond 1600, werd Nieuwstadt het centrum van de laken. Deze werden gemaakt van materiaal van de landbouw, omdat er in de omgeving veel boerderijen gevestigd waren. Daarna viel deze economische waarde weg en kon Nieuwstadt niet doorgroeien tot een volwaardig centrum.
Bij de stichting van de stad was er de familie Witham welke veel gronden in de regio bezat. In het zuiden van de plaats staat ‘Huize Witham’ wat refereert naar de eerdere graven van het gebied. Het herenhuis is gebouwd op de resten van een ouder kasteel waarvan de kapel het oudst bewaard is gebleven. In de kelder zijn schietgaten gevonden waarmee het gebied werd verdedigd en droge grachten herinneren uit die tijd.
Nieuwstadt is een klein dorp in de moderne tijd, maar het lijkt mij altijd interessant om op pad te gaan naar zulke bouwwerken.
Meer over Huize Witham is te vinden op Het Smalste Stukje Nederland.
Eerder in deze serie verschenen: Arnhem, Harderwijk, Geldern, Nijmegen, Tiel, Doetinchem, Goch, Doesburg, Apeldoorn en Staverden.
In het laatste deel van de geschiedenisserie staat Zutphen centraal.
Uitgelichte afbeelding: Kasteel Huize Witham
